Zarys historyczny początku i rozwoju piłki nożnej w Polsce
Kiedy na początku XX wieku w Wlk. Brytanii narodził się sport, zwany później piłką nożną, nikt nie przypuszczał, że w ciągu kilku, kilkunastu lat stanie się on najpopularniejszą dyscypliną uprawianą niemal na całym świecie. Zespołowość, rywalizacja oraz duża widowiskowość piłki nożnej spowodowało, że do jej uprawiania lgną rzesze młodych ludzi pragnących się sprawdzić w sportowej rywalizacji na boisku.
Sport początkowo zarezerwowany dla mężczyzn przechodzi od pewnego czasu rewolucję wyrównującą szanse obu płci. To po raz kolejny pokazuje z jak popularnym sportem mamy doczynienia. Finał mistrzostw świata od ponad kilkunastu lat ma największą oglądalność na całym świecie, średnio 50% całej populacji globu czyli ok. 2,8 mld ludzi1.
Jednak na tle pozytywów pojawiają się ciemne plamy związane po części z komercjalizacją, a tym samym sprowadzenie piłki nożnej do roli towaru, który można sprzedać, tak samo jak parę używanych butów.
Pojawiają się różne opinie, czy to dobrze, że tak się dzieje. Z jednej strony piłkarze zarabiają, najczęściej, bardzo godziwe pieniądze za wykonywany zawód, z drugiej jednak strony nie zawsze poziom wynagrodzenia przekłada się na poziom sportowy prezentowanych przez nich „widowisk”.
Do tego należy dodać nieodpowiednich ludzi na stanowiskach kierowniczych w klubach, szczególnie w Polsce (z nielicznymi wyjątkami), w zarządach, na ławkach trenerskich, na samych piłkarzach kończąc.
Polski Związek Piłki Nożnej jest tylko o rok młodszy od Niepodległej Polski. PZPN powstał w Warszawie 21 grudnia roku 1919, założycielski zjazd zgromadził 31 przedstawicieli klubów i okręgów ze wszystkich trzech zaborów. Pierwszym prezesem PZPN wybrano krakowianina, prezesa Cracovii Edwarda Cetnarowskiego.
Dwa lata później wyłoniono pierwszego mistrza kraju (Cracovia), a reprezentacja Polski rozegrała pierwszy międzypaństwowy mecz. 18 XII 1921 w Budapeszcie ulegliśmy jednej z najlepszych jedenastek świata 0 do 1.
W 1924 zagraliśmy na IO w Paryżu, debiut na wielkiej, międzynarodowej imprezie nie był udany. Ponownie naszymi nauczycielami byli Węgrzy, tym razem bratankowie ograli nas 5 do 0. Lepiej było podczas występu na turnieju olimpijskim w Berlinie (1936). Zajęliśmy IV miejsce choć gra zespołu i przebieg turnieju dawały szanse na medal.
W dwa lata później, w roku 1938 Polska zagrała po raz pierwszy w finałach mistrzostw świata. Podobnie jak w Berlinie zaprezentowaliśmy dobry futbol, choć odpadliśmy już w pierwszej rundzie, to jednak porażka z Brazylią 5 do 6, pokazała jaki jest potencjał polskiej piłki.
Zamiast kolejnego kroku i wymiernych sukcesów przyszła wojna, poprzedzona jeszcze wspaniałym zwycięstwem nad Węgrami. Wspomnienie tego meczu musiało wystarczyć na długie lata wojny, z której polski futbol tak jak cały kraj i naród wyszedł ciężko okaleczony. Na sukcesy, które tuż przed wojną zdawały się być w zasięgu ręki musieliśmy czekać do początku lat 70-ych; Górnik w finale PZP, olimpijskie złoto w Monachium w 1972 i wreszcie trzecie miejsce na mistrzostwach świata w roku 1974 z Grzegorzem Lato jako królem strzelców tej imprezy!
Złota jedenastka Kazimierza Górskiego była dla nas wszystkich nagrodą za wcześniejsze niepowodzenia, piłkarze, którzy podziwiali kunszt Cieślika, Pola, Brychczego i Szymkowiaka osiągnęli sukcesy, które nie dane były ich mistrzom. Deyna, Lubański, Lato i Tomaszewski rozbudzili w Polsce takie apetyty, że srebrny medal olimpijski w roku 1976 i piąte-szóste miejsce na świecie w 1978 kosztowały trenerów (najpierw Górskiego, a następnie Gmocha) utratę posad!
Kolejny wielki sukces przyszedł podczas mistrzostw świata w Hiszpanii. Zespół prowadzony przez Antoniego Piechniczka z Bońkiem i weteranami Górskiego - Latą i Żmudą zajął trzecie miejsce! W 1986 roku w Meksyku dotarliśmy do II rundy. Po raz ostatni biało- czerwoni byli w centrum zainteresowania za sprawą "srebrnej drużyny" Janusza Wójcika i jej efektownego startu w Igrzyskach Olimpijskich w roku 1992.
Dwa trzecie miejsca w finałach mistrzostw świata, tytuł mistrzów olimpijskich i dwa wicemistrzostwa dają Polsce silną pozycje w historii światowego futbolu, a kibice w każdym następnym pokoleniu wierzą, że będą świadkami kolejnych sukcesów swoich piłkarzy.2
Jednak każdy sukces reprezentacji kraju musi mieć swoje podstawy w rywalizacji klubowej.
Pierwszy turniej o mistrzostwo Polski miał się odbyć w roku 1920, jednak z powodu wojny z bolszewikami rozegrano tylko mistrzostwa okręgu krakowskiego, w których zwyciężyła Cracovia. "Pasy" zdobyły także rok później mistrzostwo Polski. Lata "nieligowe" to dominacja Pogoni Lwów, która zwyciężała czterokrotnie w latach (1922 - 26).
Ligowe rozgrywki zainaugurowano w roku 1927 i ponownie, pierwszy, historyczny sukces odniosła jedenastka z Krakowa, tym razem była to jednak Wisła, która rok wcześniej zwyciężyła w jedynej przed wojną edycji Pucharu Polski.
Ostatnie lata przed wojną to dominacja Ruchu Hajduki Wielkie. Przodkowie Chorzowskiego Ruchu pięć razy zdobywali mistrzostwo, dzieląc się w tym czasie sukcesami tylko z trzema innymi miastami: Krakowem; (4 tytuły Cracovii, 2 Wisły i 1 Garbarni), Lwowem (4 razy Pogoń) i Poznaniem (mistrzostwo Warty).
Rozgrywki roku 1939 przerwała wojna... W rok po jej zakończeniu rozegrano pierwsze mistrzostwa, tytuł zdobyły "dzieci stolicy" czyli Polonia Warszawa. Kolejny rok to także formuła eliminacji i turnieju mistrzowskiego, swój drugi tytuł wywalczyła poznańska Warta. Cztery kolejne ligowe sezony to supremacja krakowian (raz Cracovia i 3 razy Wisła), ale tylko trzy mistrzostwa kraju.
Rok 1951 to niezwykły ukłon działaczy w stronę radzieckiej mody - już przed sezonem ustalono, że mistrzem zostanie nie najlepszy w lidze, lecz zdobywca Pucharu Polski. Wygrał Ruch, który zdobył pierwsze z trzech z rzędu mistrzostw.
Próba nobilitacji Pucharu Polski była tylko chwilowym zrywem, w latach 1953, 58-61 nie było rozgrywek! Od roku 1962 jest już na stałe Puchar Polski, jest także liga rozgrywana systemem jesień - wiosna. Pierwszym triumfatorem, a więc mistrzem z wiosny 1963 był Zabrzański Górnik. Aż do roku 1972 piłkarze z Zabrza dominowali w lidze pozwalając sobie na porażki tylko z Legią i Ruchem. W tym okresie Górnicy aż pięć razy z rzędu zdobywali Puchar Kraju!
Aż do połowy lat osiemdziesiątych żaden z klubów nie był w stanie zdobyć tytułu więcej niż dwa razy. Najbliżej były Ruch, Stal Mielec, Widzew i Lech, po razie wygrywały Szombierki i Śląsk. Passę Górnika powtórzył sam Górnik, który między 85 i 89 rokiem cztery razy wygrywał ligę! Potem przyszły tłuste lata dla poznańskiego Lecha stołecznej Legii i łódzkiego Widzewa.
Ostatnie lata to znów okres "bez dynastii", choć czekano na przedłużenie sukcesów Legii, a następnie siłę powracającej do świetności Wisły oraz Polonię i Amikę. Czarne Koszule wygrały w roku 2000 ligę, Puchar Ligi i Superpuchar, a Amika koncentruje swoje siły na rozgrywkach pucharowych.
W zestawieniach wszechczasów królują Ruch i Górnik (po 14 tytułów), w dodatku "Niebiescy" zaliczyli najwięcej ze wszystkich klubów sezonów w lidze (64). O jeden mniej ma Legia, ale z kolei warszawiacy są niedoścignieni pod względem ilości wygranych spotkań (jako jedyni przekroczyli barierę 700) i długości nieprzerwanego spadkiem pobytu w I lidze (55). Kto poprawi w tym roku najkorzystniej swój ligowy bilans? Szansę na pierwszy historyczny sukces ma szczecińska Pogoń, która niebiesko - czerwonymi barwami i nazwą przypomina o czterokrotnym, przedwojennym mistrzu ze Lwowa3.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.